Leestijd: 9 minuten
De opheffing van een gelegd conservatoir beslag is een onderwerp waar ik als advocaat in Rotterdam regelmatig over procedeer. In dit artikel vertel ik graag meer over dit onderdeel van het beslag- en executierecht waar ik als advocaat veel ervaring mee heb.
De beslagene kan om verschillende redenen een dringend belang hebben bij de opheffing van het conservatoire beslag. Daarbij kan gedacht worden aan de situatie waarbij beslag is gelegd op een woning die op korte termijn vrij van beslag geleverd moet worden. Een spoedeisend belang kan ook bestaan wanneer beslag is gelegd op bankrekeningen. In die gevallen kan namelijk niet meer beschikt worden over het saldo op de bankrekening. Het gevolg daarvan kan zijn dat facturen van leveranciers of salarissen van personeel niet meer betaald kunnen worden. Er zijn zelfs gevallen denkbaar waarbij door een beslaglegging het voortbestaan van een onderneming in gevaar dreigt te komen. Daarvan kan sprake zijn wanneer beslag is gelegd op de handelsvoorraad van een onderneming. Voor die gevallen biedt de wet mogelijkheid om opheffing van het conservatoire beslag te vorderen.
Opheffing van beslag in kort geding of in bodemprocedure
Opheffing van het beslag kan worden gevorderd in kort geding of in een bodemprocedure. Het opheffingskortgeding is bij uitstek de plaats om op korte termijn verweer te voeren tegen een verleend verlof tot beslaglegging. Terwijl een bodemprocedure al gauw een jaar of langer in beslag kan nemen, kan een kort geding waarin opheffing van een gelegd beslag wordt gevorderd vaak al binnen enkele weken of zelfs dagen plaatsvinden.
Het is goed om te beseffen dat de beslagene niet wordt gehoord op het door de beslaglegger ingediende verzoekschrift waarin hij de rechter toestemming vraagt om beslag te mogen leggen. Dat betekent dat de rechter volledig is aangewezen op informatie die hij van de advocaat van de wederpartij ontvangt. Op basis van deze vaak eenzijdige informatie bepaalt de rechter of het beslag mag worden gelegd of niet. Het is niet ondenkbaar dat de rechter onvolledige of zelfs onjuiste informatie krijgt van de partij die het verzoekschrift heeft ingediend. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat de beslaglegger stelt nog een vordering te hebben op de beslagene, terwijl deze vordering in werkelijkheid niet meer bestaat of wordt betwist. De beslagene moet zelf in actie komen om zijn belangen te beschermen. Voor het vorderen van opheffing van het beslag in kort geding is het inschakelen van een advocaat verplicht.
Gronden voor opheffing van conservatoir beslag
De wet geeft in ieder geval vier redenen op grond waarvan de rechter tot opheffing van een gelegd conservatoir beslag kan overgaan:
- Wanneer de beslaglegger niet heeft voldaan aan de op straffe van nietigheid voorgeschreven eisen die gelden voor het leggen van beslag;
- Indien blijkt dat de vordering of het recht dat door de beslaglegger is ingeroepen om beslag te mogelijk leggen ondeugdelijk is, bijvoorbeeld omdat een vordering niet bestaat;
- In geval het gelegde beslag onnodig is; of
- In de situatie waarin beslag is gelegd voor een geldvordering en waarbij de beslagene voldoende zekerheid stelt voor deze geldvordering.
Deze opsomming die in artikel 705 Rv kan worden gevonden is niet limitatief. Dat betekent dat er, naast de hiervoor genoemde vier gronden, ook nog andere redenen kunnen zijn die een opheffing van het beslag rechtvaardigen. Denk onder andere aan de situatie waarin de advocaat van de beslaglegger niet alle van belang zijnde feiten volledig of naar waarheid heeft aangevoerd in het verzoekschrift om beslag te mogen leggen.
Afweging van belangen bij opheffing beslag
Bij de beoordeling van een opheffingsvordering zal de rechter altijd een afweging maken van de wederzijdse belangen van de beslaglegger en de beslagene. Deze belangenafweging wordt ook gemaakt indien zich een van de gronden voor opheffing van het beslag voordoet. Daarom is het belangrijk dat de advocaat die opheffing het beslag vordert aantoont dat deze maatregel ingrijpende gevolgen heeft voor de schuldenaar en daarom niet gerechtvaardigd is.
Deze belangenafweging moet niet worden onderschat. Zelfs wanneer een beslaglegger niet aannemelijk kan maken dat hij een vordering heeft, dan leidt dit nog niet automatisch tot opheffing van het beslag. Ook in dat geval zal de rechter een belangenafweging moeten maken. Dit is bepaald door de Hoge Raad in de arresten Rohde Nielsen/De Donge en MBO/De Ruiterij. Relevante omstandigheden bij deze belangenafweging zijn de hoogte van de vordering van de beslaglegger en de waarde van de beslagen goederen. Daarnaast speelt ook de eventuele onevenredig zware wijze waarop de beslagene in zijn belangen wordt getroffen een rol.
De beslagene neemt in de opheffingsprocedure een relatief lastige positie in. Het uitgangspunt is dat een conservatoir beslag tot doel heeft de verhaalsmogelijkheden voor de beslaglegger veilig te stellen. De rechter zal alleen al om die reden niet snel tot opheffing van het beslag overgaan. De gedachte daarbij is dat een beslaglegger de schade van de beslagene moet vergoeden wanneer achteraf blijkt dat het beslag ten onrechte is gelegd. Als advocaat merk ik dat rechters bij de belangenafweging gevoelig zijn voor het argument dat de beslaglegger niet in staat is om de schade van de beslagene te vergoeden indien achteraf komt vast te staan dat ten onrechte beslag is gelegd. Door mijn eigen proceservaring als advocaat weet ik wat nodig is om een belangenafweging in het voordeel van mijn cliënten te laten uitvallen.
Opheffing beslag bij afwijzing vorderingen beslaglegger in bodemprocedure?
Nadat de beslaglegger conservatoir beslag heeft gelegd zal hij normaliter een eis in hoofdzaak moeten instellen. In deze bodemprocedure zal de rechter zich buigen over zijn vorderingen. Wijst de bodemrechter de vorderingen van de beslaglegger in eerste aanleg af, dan betekent dat nog niet dat daarmee ook automatisch het beslag van tafel is. Ook in dat geval moet een rechter de belangen van zowel de beslaglegger en de beslagene afwegen. De Hoge Raad heeft in het hiervoor genoemde arrest Rohde Nielsen/De Donge en in het arrest Bijl/Van Baalen namelijk overwogen dat het mogelijk is dat een vordering in eerste aanleg summierlijk ondeugdelijk blijkt te zijn, maar dat het beslag toch gehandhaafd moet worden.
Summierlijk blijken van ondeugdelijke vordering waarvoor beslag is gelegd
Een van de meest voorkomende gronden voor de rechter om te besluiten het beslag op te heffen is wanneer blijkt dat de beslaglegger geen goede reden heeft voor het gelegde beslag. Het beslag moet worden opgeheven wanneer summierlijk blijkt van de ondeugdelijkheid van het door de beslaglegger ingeroepen recht. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de beslaglegger een vordering stelt te hebben, die in werkelijkheid niet (meer) bestaat. De partij ten laste van wie beslag is gelegd zal dan aannemelijk moeten maken dat de wederpartij geen vordering heeft en dat daarom ten onrechte beslag is gelegd. Op de advocaat van de beslagene rust de uitdagende taak aan te tonen dat de bewarende maatregelen ten onrechte zijn gelegd omdat de vordering van de beslaglegger ondeugdelijk is en daarom het beslag niet gehandhaafd kan blijven. Een goede onderbouwing met bewijsmateriaal is daarbij van belang om de kansen op succes te vergroten.
Dat de beslagene van goede huize moet komen om het beslag te kunnen opheffen blijkt ook wel uit het arrest Hwang/Nidera. In dit arrest heeft de Hoge Raad bepaald dat de rechter nieuwe feiten en omstandigheden mag laten meewegen die door de beslaglegger niet in het beslagrekest zijn vermeld. De Hoge Raad benadrukt dat een bewarend beslag naar zijn aard er toe strekt om te waarborgen dat de schuldenaar verhaal zal bieden voor de vordering van de schuldeiser. Beslag voor een kennelijk niet bestaande, verjaarde of zeer zwakke vordering zal, rekening houdend met de belangen van partijen, mogelijk wel worden opgeheven. Indien achteraf blijkt dat een conservatoir beslag ten onrechte door de beslaglegger is gelegd, dan is laatstgenoemde verplicht tot vergoeding van de schade.
Onnodigheid beslag kan leiden tot opheffing
In sommige situaties is een conservatoir beslag onnodig. Ook dat kan een reden zijn om een beslag niet langer te handhaven. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de schuldenaar voldoende verhaal biedt of indien zijn aansprakelijkheid is gedekt door een verzekeringspolis. Een beslag dat gezien de omstandigheden onnodig is gelegd en waarbij de beslaglegger geen of nauwelijks belang heeft wordt ook wel een vexatoir beslag genoemd. Wanneer vast staat dat het beslag onnodig of zelfs onrechtmatig is, zal een belangenafweging eerder in het voordeel van de beslagene kunnen uitvallen.
Zekerheid stellen
Wanneer beslag is gelegd voor een geldvordering, dan moet het beslag worden opgeheven indien voor deze vordering voldoende zekerheid is gesteld. Dit is een belangrijke reden die de voorzieningenrechter kan aangrijpen om het beslag op te heffen. Zekerheid kan bijvoorbeeld worden gesteld in de vorm van een bankgarantie. Andere vormen van zekerheid zijn ook mogelijk, zoals een borgtocht of een hoofdelijke aansprakelijkheidsstelling door een derde. Tot slot kunnen ook zakelijke zekerheden worden gesteld in de vorm van een recht van hypotheek of een pandrecht.
Bij het stellen van zekerheid spelen twee vragen. Ten eerste de vraag voor welk bedrag zekerheid zal worden gesteld. Meestal wordt daarbij aansluiting gezocht bij het bedrag zoals eerder door de voorzieningenrechter is begroot bij het verlenen van beslagverlof. Echter, soms kan met een lager bedrag worden volstaan. Dit hangt af van de omstandigheden van het geval, waaronder de waarde van beslagobject. De tweede vraag is wanneer sprake is van ‘voldoende zekerheid’ zoals bedoeld in de wet. Aangenomen moet worden dat de zekerheid zodanig moet zijn dat daardoor de vordering en eventuele rente en kosten gedekt kunnen worden.
Advocaat in Rotterdam nodig voor de opheffing conservatoir beslag?
Als advocaat beslag- en executierecht van Litix Law in Rotterdam heb ik veel ervaring met het vorderen van opheffing van conservatoire beslagen. Procedures in kort geding of een bodemprocedure kennen daarmee voor mij geen geheimen. Daarnaast word ik als advocaat ook regelmatig ingeschakeld om beslagen te leggen. Daarom weet ik als geen ander welke regels er gelden en wat er nodig is om met succes een conservatoir beslag te kunnen opheffen.
